ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ

του Δημήτρη Kαραντώνη - Τάσση

Όλο και περισσότερο στις συζητήσεις μας το τελευταίο διάστημα αναφέρεται η λέξη ‘‘κράτος’’ και φυσικά εφόσον μιλάμε για τη χώρα μας η λέξη αυτή διατυπώνεται με ξεκάθαρα αρνητικό πρόσημο. Αλλά τι εν τέλει αυτό το δυσθεώρητο κράτος και ποια τα βασικά στοιχεία του ορισμού του. Η προσέγγιση που θα επιχειρηθεί δεν είναι σε καμία περίπτωση γλωσσολογικού – ιστορικού περιεχομένου (άλλωστε υπάρχουν έγκριτοι επιστήμονες και λόγιοι ανά την ιστορία που έχουν ασχοληθεί με αυτό), αλλά μια προσέγγιση μέσα από την τρέχουσα κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα που όλοι βιώνουμε και με τις προφανείς αδυναμίες της.

Το ‘‘Κράτος’’ κατ’ αρχάς μέσα από την Ελληνική πραγματικότητα, ίσως, είναι η μόνη λέξη μαζί με τη λέξη ‘‘σύστημα’’ που χρησιμοποιούνται κατά κόρον από όλους μας, καθώς έχουν αναχθεί στη σφαίρα του απρόσωπου πολιτικού λόγου και καθ' αυτόν τον τρόπο μπορούμε αβίαστα αθυροστομούμε σε βάρος του. Όλοι το έχουμε κάνει αυτό. Κάθε φορά, όμως, ξεχνάμε μια βασική παράμετρο του Κράτους που απλά αγνοούμε ή απλά έντεχνα μας έχουν κάνει να αγνοούμε. Η βασική παράμετρο αυτή, που και σύμφωνα με τις αξίες του ουμανισμού πρέπει να είναι και ο θεμέλιος λίθος του, είναι ο άνθρωπος, δηλαδή όλοι εμείς. Άρα, μήπως, να το ξανασκεφτούμε πριν προβούμε σε αυτήν την διατύπωση, γιατί, εν τέλει, προσβάλλουμε εμάς τους ίδιους ;

Φυσικά, υπό αυτό το πρίσμα, το να προβούμε σε μια τέτοια ρήση δηλώνει μεγάλη παρρησία και σθένος λόγου.  Αλλά, μάλλον, υπό αυτό το πρίσμα δεν θα ξαναπροβαίναμε σε μεγαλόστομες δηλώσεις ή θα προβαίναμε σε αυτές πιο σπάνια.

Αξίζει, ίσως, και ως αντιπαραβολή να επιχειρηθεί και μια προσέγγιση στην έννοια του Κράτους, σύμφωνη με τη Γερμανική κουλτούρα. Για τους Γερμανούς το Κράτος δεν είναι τίποτα άλλο από μια καλολαδωμένη μηχανή, η οποία πρέπει να λειτουργεί ασταμάτητα με κάθε κόστος. Η μηχανή αυτή, με σύγχρονους όρους,  στη τρέχουσα Γερμανική συνείδηση χαρακτηρίζεται από ασταμάτητη ανάπτυξη και παραγωγικότητα. Μόνο σε ένα τέτοιο Κράτος ο Γερμανός πολίτης αισθάνεται ασφαλής και ικανός να προσδιοριστεί ως μέλος ενός ευρύτερου συνόλου.

Όσο και παράδοξο να φαίνεται οι δύο περιγραφόμενες καταστάσεις παρουσιάζουν μια τεράστια ομοιότητα. Και στις δύο περιπτώσεις παρατηρείται ένας αέναος φαύλος κύκλος μεταξύ του ατόμου και του κράτους. Στην περίπτωση της χώρας μας όσο περισσότερο αθυροστομούμε σε βάρος του κράτους χωρίς ουσιαστική προσέγγιση, τόσο το κράτος θα χειροτερεύει και άρα τόσο περισσότερο θα το περιγελούμε. Στην περίπτωση της Γερμανίας όσο περισσότερο εργάζονται για το κράτος, τόσο περισσότερο θα προσδιορίζονται στο ευρύτερο σύνολο μέσω αυτού και άρα τόσο περισσότερο θα πρέπει να εργάζονται υπέρ αυτού, ώστε να αυξήσουν το υπάρχον κρατικό status quo.