Μια περιπλάνηση στον "κόσμο του Οδυσσέα Ελύτη"...

Με αφορμή την έκθεση "Ο κόσμος του Οδυσσέα Ελύτη" που έλαβε χώρα στο ίδρυμα Β & Μ. Θεοχαράκη λόγω των 100 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου ποιητή,αξίζει να πούμε δυο λόγια επιχειρώντας να ταξιδέψουμε μέσα από το έργο και τη ζωή του Ελύτη στον δικό του κόσμο,στον κόσμο του ονείρου και της μαγείας.
Σε έναν κόσμο από τσιμέντο,ο παράγοντας άνθρωπος κατακερματίζεται,στο βωμό των αριθμών χάνει την αξία του και τις αξίες που τον δένουν με τον τόπο και τη ζωή...
Σ' εκείνον έγκειται να προσαρμόσει σ'αυτό που ο καθένας ονομάζει πραγματικότητα τα θέλω και τη δημιουργικότητά του,να δει τις εναλλακτικές της καρδιάς και της ελευθερίας,
της σκέψης και των αισθήσεων..

Όπως αναφέρει στο ξεκίνημα της έκθεσης η ποιήτρια Ιουλίτα Ιλιοπούλου:

"η ποίηση,μέσα στην καταιγιστική βία του ορθολογισμού και του συμφέροντος της πραγματικότητας μας,μπορεί και να' ναι:

κάτι το ελάχιστο αλλά και
σημαντικό τόσο που
η μαγεία να κινεί το χέρι μας και να το ερμηνεύει
καταπώς οι σκιές αλλάζουν θέση
λες κι'έχουν πάρει το μερίδιο του θεού"

H έκθεση ξεκινά με εικαστικά έργα του Ελύτη
τα οποία περιλαμβάνουν υδατογραφίες,
τέμπερες αλλά και αρκετά ευφάνταστα κολάζ.

collages

Collage

Πραγματικά νιώθεις ήδη την φαντασία σου να ταξιδεύει μέσα από έναν κάτασπρο ασβεστωμένο τοίχο των κυκλάδων,στις αποχρώσεις του γαλάζιου του Αιγαίου και από εκεί στους βράχους και τον ήλιο της Μεσογείου,στα στάχυα,τη γη,το χώμα,τον έρωτα.

Χειρόγραφο: Ηλικία της γλαυκής θύμησης,1939.
Aντιγραφή 1987.

Συνεχίζοντας μπορούμε να δούμε πολλά χειρόγραφα του ποιητή στα οποία είναι δυνατό κανείς να διακρίνει την αισθητική ομορφιά των γραπτών του και της γλώσσας του,παντρεμένη τόσο όμορφα με το δυσανάγνωστο των χαρακτήρων του οι οποίοι μοιάζουν να προσπαθούν να γίνουν ένα,ο ένας με τον άλλον,δίνοντας μια συνοχή οπτική στα γραπτά του όπου λέξεις,στίχοι,ποιήματα και κείμενα ολόκληρα τείνουν να αποτελέσουν ένα εννιαίο σώμα,απερίγραπτης αισθητικής.







Επίσης παρουσιάζονται αρκετά βιβλία που ανήκαν στον ποιητή όπως ακόμα και πολλές ανέκδοτες φωτογραφίες του εκ των οποίων μερικές με τον στενό του φίλο ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο τον οποίο θαύμαζε και στήριζε με όλη του την καρδιά και τις δυνάμεις.

Βιβλία,χειρόγραφα,φωτογραφίες κ.α. Στη μεγάλη φωτογραφία φαίνεται στα αριστερά ο Ελύτης και δίπλα του ο Εμπειρίκος με το μεγάλο καπέλο να κάθονται κάπου στην Άνδρο.

Πολύ ενδιαφέροντα είναι κάποια γραπτά και έγγραφα από τη διαμονή του Ελύτη στο Παρίσι,περίοδο κατα την οποία ήρθε σε επαφή με πολλά μέλη της Παρισινής τέχνης και διανόησης όπως οι Αντρέ Μπρετόν,Πωλ Ελυάρ,Χουάν Μιρό,Πικασσό,Ματίς και άλλοι..
Ο ίδιος αναφερόμενος στην παραμονή του στη Γαλλία:" «Ένα ταξίδι που θα μ’ έφερνε πιο κοντά στις πηγές της μοντέρνας τέχνης, συλλογιζόμουνα. Χωρίς να λογαριάζω ότι θα μ’ έφερνε συνάμα πολύ κοντά και στις παλιές μου αγάπες, στα κέντρα όπου είχαν δράσει οι πρώτοι Υπερρεαλιστές,στα καφενεία όπου είχαν συζητηθεί τα Μανιφέστα, στη Rue de l’Odeon και στην Place Blanche, στο Montparnasse και στο St. Germain des Pres»

Τέλος στην έκθεση παρουσιάζονται πολλά έργα καλλιτεχνών για τα οποία ο Ελύτης είχε γράψει  αισθητικά δοκίμια αλλά και σε αρκετές περιπτώσεις είχε αναπτύξει παράλληλα στενές φιλικές σχέσεις με τους δημιουργούς τους,ενώ ένας εικαστικός διάλογος εμπνευσμένος από το έργο του Ελύτη κλείνει το ταξίδι μας στις πτυχές της ονειρικής διάστασης του κόσμου και στο παιχνίδισμα των αισθήσεών μας,με αρκετά έργα σημαντικών δημιουργών.

Ξεχωριστό κομμάτι της έκθεσης όμως αποτελεί και η αναφορά στο βραβείο νόμπελ λογοτεχνίας με το οποίο τιμήθηκε ο ποιητής το 1979 "για την ποίησή του, που με φόντο την ελληνική παράδοση, με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνοια ζωντανεύει τον αγώνα τού σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία."

Το απόσπασμα από την ομιλία του στην απονομή του βραβείου παραμένει επίκαιρo όσο ποτέ:

"Τότε όμως η Ποίηση; Τι αντιπροσωπεύει μέσα σε μια τέτοια κοινωνία; Απαντώ: τον μόνο χώρο όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση. Και ακριβώς, η εφετεινή απόφασή σας να τιμήσετε στο πρόσωπό μου την ποίηση μιας μικρής χώρας δείχνει σε πόσο αρμονική ανταπόκριση βρίσκεστε με την χαριστική αντίληψη της τέχνης, την αντίληψη ότι η τέχνη είναι η μόνη εναπομένουσα πολέμιος της ισχύος που κατήντησε να έχει στους καιρούς μας η ποσοτική αποτίμηση των αξιών."

Το άρθρο αυτό θέλει ν' αποτελέσει απλά μια προσπάθεια διατήρησης της ποιητικής της ανθρώπινης ύπαρξης-και μετά το 2011(έτος Ελύτη),χρονιά κατά την οποία θέλουμε να πιστεύουμε οτι ο ελληνικός κόσμος ήρθε ένα βήμα πιο κοντά στην ποίηση εξετάζοντάς την ως στάση ζωής-και αυτό αποπειράται να το επιτύχει μέσω της παραπάνω περιπλάνησης σε μια έκθεση εν γένει πλασμένης στα θεμέλια της δυναμικής των αισθήσεων,στοχεύοντας να αναδείξει την αξία του συναισθήματος και του ονείρου σε μια πραγματικότητα ελλειματική σε επίπεδο νοημάτων,αποκαλύπτοντας με τον τρόπο αυτό τις πιθανές διεξόδους απέναντι στα μεγαλύτερα προβλήματα της ανθρώπινης ύπαρξης,χρησιμοποιώντας την αέναη δυναμική της τελευταίας,με την καθημερινή βίωση αυτού του,αμιγώς υπερπολύτιμου,μοναδικού ερωτικού και υπερβατικού,πτητικού μέσου της λύσεως,που ονομάζουμε ποίηση.

Ιωάννης Θ. Αβαρκιώτης

Το παρόν άρθρο αναδημοσιεύτηκε και στο cafebabel athens (http://athens.cafebabel.com/el/post/2011/12/10/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B2%CE%B1%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%C2%AB%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%9F%CE%B4%CF%85%CF%83%CF%83%CE%AD%CE%B1-%CE%95%CE%BB%CF%8D%CF%84%CE%B7%C2%BB)