Dalí : Στα ύψη του υπερρεαλιστικού άξονα

Σαλβαδόρ Νταλί,ένας ισπανός ζωγράφος,οδηγός των ονείρων μας στα πιο βαθιά υψίπεδα της ζωής.Επηρεασμένος από την αρχή των σπουδών του από το κίνημα του ντανταϊσμού επισκέπτεται το Παρίσι όπου συναντά τον Πικάσσο από του οποίου το εργο επηρεάζεται καθοριστικά και μετά από μερικά χρόνια,το 1929,εισχωρεί στον υπερρεαλισμό με τον οποίο ήδη είχε αναπτύξει μια αδιανόητη χημεία.


Δένεται άρρηκτα πιο πολύ με τον υπερρεαλισμό παρά με το κίνημα από το οποίο λίγα χρόνια αργότερα(1934) διαγράφεται από τον Αντρέ Μπρετόν με την κατηγορία οτι υποστήριζε το φασιστικό,στα πρότυπα του Χιτλερικού καθεστώτος,κύμα το οποίο είχε αρχίσει να φανερώνει τη δυναμική του και εξαπλωνόταν στην Γηραιά  Ήπειρο.Ο Νταλί υποστήριξε οτι ο σουρεαλισμός μπορεί να κινηθεί μέσα σε ένα απολιτίκ πλαίσιο και αρνήθηκε να καταγγείλει ευθέως τον φασισμό.

«Δεν μπορείτε να με αποβάλλετε από το σουρεαλιστικό κίνημα, γιατί εγώ είμαι ο Σουρεαλισμός!» δηλώνει ο Νταλί.



Το 1938 θα συναντήσει τον Σίγκμουντ Φρόυντ η ψυχαναλυτική θεωρία του οποίου αποτέλεσε τον πυρήνα του υπερρεαλισμού μαζί με την πίστη στη παντοδυναμία του ονείρου,την ελεύθερη έκφραση του υποσυνειδήτου,τη φαντασία και όλα τα παράγωγα του καθαρού ψυχικού αυτοματισμού.Επίσης λίγους μήνες αργότερα προσκαλείται από τη Κοκό Σανέλ στο σπίτι της στη Γαλλική Ριβιέρα όπου και δημιουργεί πολλά έργα τα οποία στη συνέχεια θα εκθέσει με μεγάλη επιτυχία στη Νέα Υόρκη.
Ο Αντρέ Μπρετόν κατακρίνει και πάλι τον Νταλί για την όλοένα αυξανόμενη εμπορικοποίηση του έργου του επινοώντας τον αναγραμματισμό του ονόματός του "Avida Dollars" από το γαλλικό "avide à dollars" το οποίο σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει "άπληστος για δολάρια".

Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου,το 1940,εγκαθίσταται μαζί με τη μούσα του,Γκαλά,στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου και θα παραμείνει για τα επόμενα 8 χρόνια.Το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής του έπειτα θα το περάσει στην Ισπανία και θα κατακριθεί εξαιτίας της επιλογής του αυτής να ζήσει κάτω από το πέπλο του δικτατορικού καθεστώτος του Φράνκο με το οποίο διατηρούσε καλές σχέσεις,γεγονός το οποίο του επιτρέπει βέβαια απ'την άλλη πλευρά,την ελεύθερη καλλιτεχνική του έκφραση,σε αντίθεση με πολλούς άλλους καλλιτέχνες οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν αυτοεξοριστεί από την Ισπανία.

Μετά την εγκατάστασή του στις Η.Π.Α. ο ζωγράφος αλλάζει στύλ και εμπνέεται πια κυρίως από την Κλασσική και Αναγεννησιακή τέχνη επιθυμώντας να συγκεράσει τα επιτεύγματα της σύγχρονης επιστήμης με την θρησκεία και τον μυστικισμό ενώ το 1974 εγκαινιάζει το Θέατρο-Μουσείο Γκαλά-Σαλβαντόρ Νταλί στο τόπο καταγωγής του Φιγέρας της Ισπανίας.Το 1982 του απονέμεται από τον βασιλιά Χουάν Κάρλος της Ισπανίας ο τίτλος Μαρκησίου ενώ την ίδια χρονιά πεθαίνει η Γκαλά και ο
 Νταλί αποπειράται να αυτοκτονήσει.Τελικά ο θάνατος τον συναντά στις 23 Ιανουαρίου του 1989 στη Φιγέρας.

O ίδιος ο Νταλί είχε πει για το έργο του:

«Η δουλειά μου δεν είναι παρά μια αντανάκλαση, αυτών που καταφέρνω, αυτών που γράφω και σκέφτομαι. Όλη η ζωγραφική μου είναι ένα ψήγμα της συνολικής κοσμογονίας μου»

«Θέλω να δω και να καταλάβω τις δυνάμεις και τους κρυφούς νόμους των πραγμάτων. Για να διεισδύσω στην καρδιά των πραγμάτων ξέρω από διαίσθηση ότι κατέχω ένα εξαιρετικό όπλο: το μυστικισμό»

«Διεισδύω όλο και περισσότερο στη συμπυκνωμένη μαγεία του σύμπαντος».
Ο Νταλί γνήσιος εκφραστής του υπερρεαλισμού και όχι μόνο,αλλά με πάντα αισθητά τα στοιχεία του επηρεασμού του απ'αυτόν και την Παρανοϊκό-κριτική μέθοδο που είχε επινοήσει την εποχή εκείνη, έχει αποτυπωθεί στο συλλογικό ασυνείδητο ως ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα,το έργο του οποίου αλλά και η ζωή αποτέλεσαν αντικείμενο πολλών σελίδων γραφής.Προκλητικός και θεατρικότατος στη καθημερινότητά του,ενσάρκωσε τον σουρεαλισμό ενώ συγχρόνως προσέφερε στην ανθρωπότητα ένα παράθυρο εξόδου από τα αδιέξοδα της ύπαρξής της.Το έργο του,θαυμαστό και πρωτότυπο,ακουλούθησε εξελικτική πορεία και συνεχίζει ακόμα να μαγεύει το κοινό,του οποίου τη φαντασία επιχειρεί να θέσει σε ένα ανώτερο επίπεδο αντίληψης του κόσμου και των πραγμάτων.Ο Νταλί αναμφίβολα πρωτοποριακός και ταλαντούχος,όπως εκκεντρικός και αμφιλεγόμενος,συνιστά τη πραγμάτωση των ικανοτήτων της αυτοπεποίθησης,του ταλέντου,της δημιουργικότητας,της επιμονής και κυρίως της προσωπικής παρατήρησης και έκφρασης των εσώτερων στοιχείων της κάθε ύπαρξης χωρίς να αποσπάται εν τέλει τελείως από τα αισθητήρια μέσα,τα οποία θέλει να διεγείρει ώστε να διεισδύσει στα βαθύτερα μυστικά του σύμπαντος και να τα ενώσει με τη καθημερινότητά μας.


Ιωάννης Θ. Αβαρκιώτης